محمود مام موسی _ ثلاث باباجانی
_______________________________


« یا اَیُّها الَّذینَ آمنوا کُتِبَ عَلَیکُم الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذین مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقون »
" ای کسانی که ایمان آوده اید روزه برشما نوشته شد همچنانکه برامتهای پیش ازشما نوشته شده است. باشدکه تقوای الهی پیشه کنید.»

دراین آیه شریفه خداوند تبارک وتعالی روزه را فقط مختص مسلمانان نمیداند بلکه مردمان قبل ازاسلام نیز به نوعی این فریضه الهی را انجام داده اند اما کیفیت آن به تناسب شرایط زمانی ومکانی هر امت و پیغمبری متفاوت بوده و در اسلام به مرحله تکامل خود رسیده و هرفرد مکلف باید ماه رمضان را روزه بگیرد مگر اینکه عذری موجه داشته باشد. نکته دوم اینکه ثمره ونتیجه روزه داری در این آیه شریفه تقوی و پرهیزگاری بیان شده است چرا که ذات بی مثال خداوند هرگز نیازی به روزه و یا هرعبادت دیگری ندارد بلکه آنرا بهانه و وسیله تقرب بندگان به خالق خود قرار داده است. روزه فوائد و حکمتهای فراوانی دارد که به نمونه هایی از آن اشاره می شود:
1- روزه تمرین مبارزه با هواهای نفسانی و وسوسه های شیطانی است. روزه دار بیش از هر زمان دیگری با نفس خود مبارزه می کند، از خدا می ترسد و در جهت انجام اعمال صالح و مورد رضایت خداوند می کوشد قدرت کنترل خویشتن در او بیشتر شده و به سوی پرهیزگاری پرواپیشگی گام بر می دارد.

2- روزه نیروی معنوی انسان راپرورش می دهدواو را با عالم پاکیها و وارستگیها ارتباط می دهد. روزه دار واقعی احساس می کند که به زمین و آدمیان وابسته نیست و اختصاص به عالم بالا دارد و در این صورت همه کس و همه چیز را حقیر و کوچک می بیند و فقط خدا و رضایت او را در نظر می گیرد و در اینجا سرّ آن حدیث قدسی آشکار می شود که:«اَلصَّومُ لی وَ أنا أجزِی به» (روزه برای من است و تنها من پاداش آنرا می دهم).

3- روزه یک دورۀ آموزشی برای پرورش اخلاق حسنه است. از آنجا که روزه دار در درجۀ نخست برای قبولی روزه اش از ارتکاب گناهان ظاهر و باطن پرهیز می کند و در درجۀ دوم به دلیل آمادگی روحی و رقت قلبی انجام کارهای نیک برای انسان سهل می شود. روزه دارخود را از آلودگیهای اخلاقی پاک و تصفیه می کند. روزه دار همچنانکه زبان خود را ازخوردن و آشامیدن باز می دارد از غیبت، تهمت، دروغ، بدزبانی، دشنام، جدل، مزاحمت دیگران دورنگه می دارد؛ بلکه آنرا در امور خیر مانند تلاوت قران، دعا استغفار، سلام کردن به دیگران، سخنان نیکو، امر به معروف و نهی ازمنکر بکار می گیرد و با هر کدام از اینها پله ای به سوی معنویت و تعالی پیش می رود آنگاه که خار و خاشاک گناه و گرد و غبار لغزشها را ازصفحۀ دلش پاک کرد و با آب توبه آلودگیها و میکروبهای رذیلت درونش را زدود، برای کاشتن تخم فضیلت، پاکیها و حسنات آماده می شود.

4- روزه موجب تقویت اراده و همت روزه دار می شود چرا که او در تمام مدت سال از انواع خوردنیها و آشامیدنیها آزادانه و بدون هیچ محدودیتی استفاده کرده اما با آمدن ماه مبارک رمضان یکباره همۀ آنها را بر خود حرام می کند و تسلیم اشتهای گرسنگی و عطش تشنگی نمی شود و این صبر و تحمل به او همت و اراده می بخشد و برای مقابله با سختیها و ناملایمات زندگی، قحطی و تنگدستی آماده می کند. ازجانب دیگر خودداری و پرهیز از گناهان و لغزشها بیش ازایام دیگر در او نمایان و جلوه گر می شود. او هر لحظه درحال مبارزه با شیطان و آرزوهای نفسانی است و همین مسئله از آدمی موجودی والا و ملکوتی می سازد.

5- روزه از آنجا که طعم گرسنگی را به آدمی می چشاند، به او درس انفاق، بخشش و اطعام می دهد. او در آن حالت به فکر گرسنگان و بینوایان می افتد و با آنها همدردی می کند و خود را در غم آنها شریک می سازد و در حد توان آنها را یاری می دهد او هرگز سیری را برای خود و گرسنگی را برای دیگران نمی پسندد و عواطف انسانیش زنده و شکوفا می شود.

6- روزه قدرت ایمان را در روزه دار بوجود می آورد که سری به عالم درون بزند و به حسابرسی خود بپردازد و بیشتروبیشتر نفس خود را ملامت کند. هر ازچندگاهی به خلوتی می رود و با آمادگی روحی با خالق خویش راز و نیاز می کند و از کارهای ناپسند گذشته اش اظهار ندامت و از خدای خود طلب عفو و مغفرت می نماید و چون خالصانه خدا را می خواهد با الطاف و رحمتهای واسعۀ پروردگار روبرو می شود و پیام«اُدعُونی استَجب لَکم» برایش متجلی می شود و در او تحقق می یابد.

7- روزه سبب تعادل وهماهنگی میان غرایز و کنترل آنها می شود با توجه به دو بُعدجسمانی و روحانی انسان، روزه بُعد روحانی انسان را پرورش داده و مقام انسانیت او را تقویت و تعالی می بخشد و بُعد حیوانی او را سست و ضعیف می سازد. از همین روست که با پرورش روح و کمالات انسانی، خواب و خوراک که از خصوصیات حیوان نیز هست در او کاهش می یابد.

رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند
بنگر که تا چـه حد است طیران آدمیت

8-روزه به آدمی می آموزد که می تواند در برابر عادات بد و ناپسند مقاومت کند و آنها را ازخود دور سازد و در عوض عادات خوب و شایسته را در خود بوجود آورد. پرخوری، اعتیاد به سیگارو دیگر محذورات، غیبت، بدزبانی، بخل، قساوت قلب،کینه و حسادت و... عادات ناپسندی هستند که اغلب به وسیلۀ روزه از بین رفته و به جای آنها کم خوری، ترک سیگار، کنترل زبان و دوری ازغیبت، انفاق و دستگیری مستمندان، رقت قلب، پاکی درون از هرگونه کینه و عداوت در او پرورش می یابد.- روزه به مفاد حدیث شریف«صُومواتَصحوا» یک دورۀ بهداشتی و تندرستی برای روزه دار است روزه به اعضاء بدن مانند معده، روده و اعصاب فرصت استراحت و بازسازی می دهد. چربیهای اضافی بدن کاهش پیدا کرده و آدمی را از امراضی مانند تصلب شرائین، فشارخون، ناراحتی قلب دیابت و انواع بیماریهای دیگر مصون می دارد و با سلامت جسم، روح هم احساس آرامش و سبکی می کند و از زندگی بهره و لذت بهتری می برد و آسانتر می تواند تکالیف دینی و اجتماعی خود را انجام دهد.

با آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه برادران و خواهران ایمانی.

و آخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین